ACNE CAUSES

علت‌ها و راهنمای جامع جوانی‌دانه (آکنه)

خلاصه، عوامل مؤثر، تشخیص، درمان و توصیه‌های عملی — به‌صورت مرتب و خوانا.

خلاصه

آکنه نتیجهٔ تعامل چند عامل: افزایش تولید سبوم، بسته شدن مجاری فولیکولی، تغییر در میکروبیوم پوست (افزایش Cutibacterium acnes) و پاسخ التهابی. شدت و الگو بسته به سن، هورمون‌ها، ژنتیک و عوامل محیطی متفاوت است.

پاتوفیزیولوژی

افزایش سبوم: آندروژن‌ها غدد سباسه را تحریک می‌کنند و سبوم بیشتر تولید می‌شود.
هایپرکراتینیزاسیون فولیکولی: تجمع سلول‌های کراتینی و تشکیل میکرومدون (کومدون اولیه).
تغییرات میکروبیومی: رشد نسبی باکتری‌های مرتبط با آکنه در محیط غنی از سبوم.
التهاب: فعال شدن پاسخ ایمنی که کومدون را به ضایعات التهابی تبدیل می‌کند.

فرآیند: آندروژن ↑ → سبوم ↑ → فولیکول مسدود → C.acnes ↑ → التهاب → جوش

عوامل مؤثر و تشدیدکننده

هورمونی: بلوغ، قاعدگی، حاملگی، PCOS و درمان‌های هورمونی.
ژنتیک: سابقهٔ خانوادگی خطر را بالا می‌برد.
رژیم غذایی: غذاهای با شاخص گلیسمی بالا و در برخی مطالعات شیر ممکن است تشدیدکننده باشند.
داروها: کورتیکواستروئیدها، تستوسترون، لیتیم و برخی داروها.
محصولات آرایشی و اصطکاک: محصولات کومدوژنیک، بند ماسک یا فشار مکانیکی.
استرس: می‌تواند شدت را افزایش دهد اما علت مستقیم نیست.

شکل‌های بالینی

کومدون باز (سرسیاه)، کومدون بسته (سرسفید)، پاپول، پوستیول، ندول و کیست. برخی موارد ممکن است اسکار باقی بگذارند یا باعث تأثیر روانی شوند.

تشخیص و مراجعه به پزشک

تشخیص معمولاً بالینی است. در موارد گسترده، دردناک، مقاوم یا اسکارزا باید به متخصص پوست مراجعه شود. در زنان با الگوی هورمونی یا علائم PCOS، بررسی‌های هورمونی ممکن است لازم باشد.

درمان (خطوط کلی)

موضعی: بنزویل پراکساید، رتینوئیدهای موضعی (آداپالن)، آنتی‌بیوتیک‌ها و آزلائیک اسید.
خوراکی: آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک (داکسی‌سیکلین)، ضدبارداری ترکیبی، اسپیرو نولاکتون برای زنان.
ایزوتریتینوئین: برای موارد شدید یا مقاوم با نظارت دقیق و مراقبت از حاملگی.
مداخله‌های تخصصی: لایه‌برداری شیمیایی، درمان با لیزر یا تخلیه توسط پزشک.